ثواب موذن
مقدمه : یکى از کارهاى بسیار با ارزش در اسلام اعلان وقت نماز و مناجات با خدا در صبح و شام و حتى در ابتداى ظهر است بطورى که مؤ منین وقت شناس یا خود مبادرت به اذان نمایند و یا با شنیدن آن ، اذان مؤ ذن را حکایت کنند.
استاد ما (حضرت آیت الله شیخ هاشم قزوینى رضوان الله علیه ) که یکى از اعاظم مدرسین حوزه علمیه مشهد بود در درس ، شاگردان خویش را به گفتن اذان توصیه مى کرد.
متاءسفانه همانگونه که پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله و سلم ) پیش بینى کرده بود این کار حالا از رسم افتاده و دیگر کمتر کسى به سراغ اذان گفتن مى رود. مگر همان اذانى که از رادیو و تلویزیون و یا بلندگوهاى مساجد شنیده مى شود.
خواننده عزیز! شاید شما هم مثل من اذان گفتن برایت دشوار باشد و احیانا چنین کارى را دون شاءن و مقام و شخصیت خود بدانى ، که کنار خیابان با کوچه و بازار یا میان منزل بایستى و اذان بگویى . اما افسوس از اینکه ما جدا در جمع آورى ثواب و بدست آوردن حسنات همت نمى کنیم . خداوند مى خواهد وقتى هنگام مناجات و دعوت به پیشگاهش مى رسد، انسان فریاد بزند الله اکبر و اعلام نماید حى على الصلاة بشتابید بسوى نماز، بشتابید بسوى رستگارى . بشتابید بسوى بهترین عمل . همه بدانند زمان مهمترین کار رسیده و در این هنگام همه کارها باید تحت الشعاع نماز قرار گیرد و انسان از همه کارها دست بکشد.
در کتاب مجموعه ورام مى نویسد: سابقا مردم چنین بودند، وقتى صداى اذان بلند مى شد، آهنگرى که پتک را براى کوفتن بر آهن بلند کرده بود بر زمین مى نهاد و مى گفت : منادى خدا ندا مى دهد کارى مهمتر پیش آمده است یا خیاط که سوزن را به دست گرفته بود و آماده بود تا نخ را در آن قرار دهد و بدوختن ادامه دهد، نخ و سوزن را کنار مى نهد و مى گفت خیر و برکت در کارى نیست که چنین موقعى انجام گیرد، باید نداى پروردگار را اجابت کرد.
اینک به ثواب مؤ ذن و ارزش آن توجه نمایید:
امام باقر (علیه السلام ) فرمود: هر کس ده سال در راه خدا اذان بگوید. خداوند او را مى آمرزد. هر تر و خشکى که صدایش را بشنود او را تصدیق مى کند و هر کسى را مسجد با او به نماز بایستد، از نماز آن نمازگزار سهمى مى برد و هر کس با صداى او نماز بخواند به تعداد آنها به مؤ ذن حسنه مى دهد. [1]
امام صادق (علیه السلام ) فرمود: در روز قیامت مؤ ذنین سربلند مى باشند. (یعنى اذان گویان از همه مردم گردنشان افراشته تر است و براى دریافت ثواب و عطاى خداوند سربلندند).
در عوالى اللئالى از بلال روایت شده که گفت : شنیدم از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم که فرمود: هر کس در راه خدا اذان بگوید گر چه یک نماز باشد اما براى خدا و بدون چشمداشتى از غیر، فقط براى تقرب به خدا باشد. غفرالله له ما سلف من ذنوبه و من علیه بالعصمة فیما بقى من عمره و جمع بینه و بین الشهداء فى الجنه [2] خداوند گناهان گذشته او را مى آمرزد و بر او منت مى نهد به اینکه در بقیه عمر او را از ارتکاب معاصى نگه دارد و بین او و شهدا در بهشت جمع نماید.
امیر المؤ منین (علیه السلام ) فرمود که به رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم ) عرض کردیم : آقا شما چنان ما را تشویق فرمودید که بیم آن داریم که امت شما در راه گفتن اذان به یکدیگر با شمشیر حمله کنند. فرمود: اما هر کسى اذان نخواهد گفت . [3]
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: یحشر المؤ ذنون یوم القیامه اطول اعناقا ینادون بشهادة ان لا اله الا الله .
مؤ ذنین در روز قیامت از همه مردم گردن افراشته تر محشور مى شوند در حالى که شهادت به لا اله الا الله مى دهند.
معنى گردن افراشته تر یعنى سربلند مى کنند تا به رحمت خدا و عنایتش نایل شوند. برخلاف کسانى که تبهکارند. قرآن کریم مى فرماید: ولوترى
اذا المجرمون ناکسوا رؤ وسهم عند ربهم ، و آن هنگام که ببینى تبهکاران در مقابل خدایشان سر بزیر انداخته اند...
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) لو یعلم الناس ما فى الاذان و الصف الاول ثم لایجدوا الا ان یستهموا لفعلوا
اگر مردم بدانند براى اذان گو و ایستادن در صف اول جماعت چقدر ثواب است در این دو مورد ازدحام مى شود و چاره اى جز قرعه کشى نمى باشد. [4]
در روایت دیگر پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) مى فرماید: اذان گویان گردن افراشته ترین مردم خواهند بود و هر کس هفت سال اذان بگوید در قبر عذاب نمى شود. باز مى فرماید: یکتب للموذن عند اذانه اربعون و مائة حسنة و عند الاقامه عشرون و مائة حسنة . [5]
به مؤ ذن در هنگام اذان صد و چهل حسنه مى دهند و براى اقامه صد و بیست حسنه .
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: هر کس دوازده سال اذان بگوید بهشت براى او واجب مى شود و در هر بارکه اذان مى گوید شصت حسنه و در هر اقامه سى حسنه به او مى دهند. [6]
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: سه نفرند که بیم از حساب ندارند و از صبحه آسمانى و فزع اکبر نخواهند ترسید: اول شخصى که قرآن را حفظ کند و عمل به آن نماید او به پیشگاه خداوند به صورت سیدى بزرگوار خواهد آمد. دوم مؤ ذنى که هفت سال بدون اجر و پاداش اذان بگوید. سوم بنده اى که اطاعت خدا کند. [7]
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: هر کس یک سال با نیت صادق اذان بگوید روز قیامت او را بر در بهشت نگه مى دارند و مى گویند هر کس را مایلى شفاعت کن . [8]
رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) مى فرماید: مؤ ذن در هنگام اذان چون شهیدى است که در خون خود مى غلتد و هر تر و خشکى با زبان خودش گواهى به اذان او مى دهد. وقتى بمیرد زمین به بدن او کارى ندارد. [9]
در خبر دیگر پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: روز قیامت یک منادى فریاد مى زند: میهمانان خدا کجایند؟! پس روزه داران مى آیند. سپس منادى دیگرى فریاد مى زند: رعایت کنندگان ماه و خورشید کجایند؟ (یعنى کسانى که توجه به وقت نمازها براى اذان داشته اند کجایند؟!) پس مؤ ذنین مى آیند. آنگاه سوار بر ناقه بهشتى مى گردند در حالى که تاج کرامت بر سر دارند و به جانب بهشت رهسپار مى شوند. [10]
جابربن عبدالله انصارى گفت : از پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) شنیدم که سه مرتبه فرمود: اللهم اغفر للموذنین گفتم یا رسول الله ! ممکن است براى اذان گفتن با شمشیر به جان هم بیافتیم ؛ براى ما دعا نکردى آن چنان که براى مؤ ذنین دعا مى کنى ؟!
فرمود: جابر! بدان در آینده مردم اذان را به ضعفا مى سپارند. گوشتهایى که بر آتش جهنم حرام است ، گوشت مؤ ذنین است . [11]
در روایتى پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) مى فرماید: اما الاذان فانه یحشر المؤ ذنون من امتى مع النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین . [12]
اذان گویان امتم با پیامبران و صدیقین و شهداء و صالحین محشور مى شوند. این روایت نیز در ثواب مؤ ذن بسیار روح افزا است . مرحوم صدوق (رضوان الله علیه ) در کتاب مجالس نقل مى کند امام صادق (علیه السلام ) به نقل از پیامبر اکرم فرمود: هر کس براى خدا اذان بگوید و نظر دیگرى نداشته باشد،
خداوند ثواب چهل هزار شهید و چهل هزار صدیق به او مى دهد و به شفاعت او چهل هزار گنهکار را مى بخشد و روانه بهشت مى کند. بدانید مؤ ذن وقتى بگوید اشهد ان لا اله الا الله نود هزار فرشته بر او صلوات مى فرستند و برایش استغفار مى کنند و در روز قیامت در سایه عرش خداست تا خداوند از حساب مردم فارغ شود. همچنین ثواب گفتن اشهد ان محمدا رسول الله را چهل میلیون فرشته مى نویسند.
و هر کس مداومت داشته باشد صف اول جماعت را و سعى کند که تکبیر اول امام را درک کند و مسلمانى را نیازارد، خداوند به او نیز همان اجر و پاداش مؤ ذن را در دنیا و آخرت دهد. [13]
چند روایت در مورد اجابت مؤ ذن (یعنى اجابت نداى مؤ ذن و آماده شدن براى نماز) ذکر مى شود تا شاید توفیق این اجابت نصیب همه ما بشود. امام (علیه السلام ) مى فرماید: اجابت مؤ ذن کفاره گناه است و رفتن به مسجد اطاعت خدا و پیامبر اوست و هر که مطیع خدا و پیامبر باشد خداوند او را با صدیقین و شهدا داخل بهشت مى کند و در بهشت رفیق حضرت داود (علیه السلام ) است و به اندازه حضرت داود (علیه السلام ) به او ثواب مى دهند.[14]
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: پذیرفتن نداى مؤ ذن رحمت است و ثواب آن بهشت خواهد بود. هر که نپذیرد با او در قیامت به خصومت مى پردازم . خوشا به حال کسى که اجابت کند منادى خدا را و راهى مسجد شود. اجابت نخواهد کرد و به مسجد نمى رود مگر مؤ منى که اهل بهشت باشد.[15]
باز فرمود: هر که اجابت کند اذان مؤ ذن را و بپذیرد (سخن ) علما را، روز قیامت در زیر پرچم من خواهد بود و در بهشت همسایه من است و خدا به او ثواب شصت نفر شهید را مى دهد.
قال من سمع الاذان فاجاب کان عندالله من السعداء هر کس صداى اذان را بشنود و اجابت کند خداوند او را سعادتمند مى گرداند.
قال من لا یجیب داعى الله فلیس له فى الاسلام نصیب و من اجاب اشتاقت الیه الجنه .[16] هر کس پیام خدا را بپذیرد در اسلام نصیبى ندارد و هر که بپذیرد، بهشت مشتاق اوست .
و بالاخره مى فرماید: من اجاب داعى الله استغفرت له الملائکه و یدخل الجنة بغیر حساب . هر که دعوت منادى خدا را بپذیرد ملائکه براى او استغفار مى کنند و بدون حساب وارد بهشت مى شود. [17]
از امیر المؤ منین (علیه السلام ) نقل شده که مى فرماید: هر که صداى اذان را بشنود در حالى که در مسجد است و خارج شود منافق است مگر اینکه تصمیم داشته باشد برگردد، یا طهارت ندارد، مى رود خود را طاهر کند. [18]
عنه انه قال لیوذن لکم افصحکم و لیؤ مکم افقهکم . [19]
على (علیه السلام ) مى فرماید: باید فصیح ترین شما اذان بگوید و فقیهترین شما امامت نماید.
ثواب اذان در بیان بلال ، مؤ ذن رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم )
مرحوم صدوق (رضوان الله علیه ) در کتاب مجالس نقل مى کند از عبدالله بن على که گفت متاعى از بصره به مصر مى بردم در بین راه پیرمردى را دیدم که چهره اى گندمگون داشت و جلوى سرش خالى از مو بود و موى سر و صورتش از کهنسالى سفید شده بود. با دو لنگ و حوله خود را پوشانده بود یکى سیاه و دیگرى سفید. از همراهان خود پرسیدم : این مرد کیست ؟ گفتند: بلال ، مؤ ذن رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم ) است .
قلم خود را بر داشتم و خدمتش رسیده ، سلام کردم . پیرمرد جواب سلامم را داد و گفت : السلام علیک و رحمة الله و برکاته . گفتم خدا رحمتت کند! مرا حدیثى بفرما از آنچه شنیده اى از پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) گفت : از کجا مى دانى من کیستم ؟ گفتم : شما مؤ ذن پیامبرى ، اشک از دیده هایش جارى شد و مرا نیز به گریه انداخت بطورى که مردم اطراف ما جمع شدند و همه گریه مى کردیم . بعد پرسید:
پسرم ! اهل کجایى ؟ گفتم : از اهالى عراقم گفت : به به ! سکوت کرد، بعد فرمود: بنویس عراقى ! بسم الله الرحمن الرحیم از پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) شنیدم المؤ ذنون امناء المؤ منین على صلاتهم و صومهم و لحومهم و دمائهم لا یساءلون الله عزوجل شیئا الا اعطاهم و لایشفعون فى شى ء الا شفعوا
مؤ ذنین امین بر نماز و روزه گوشت و خون مؤ منین هستند. از خدا چیزى نمى خواهند مگر اینکه خداوند عزیز به آنها خواهد داد و درباره کسى شفاعت نمى کنند مگر اینکه شفاعتشان پذیرفته است ، هر کس صدیق پاک و پاکیزه و مقبول بر مى انگیزاند هر که بیست سال اذان بگوید خداوند او را روز قیامت در حالى محشور مى کند در حالى که تمام گناهانش آمرزیده شده ، هر چه باشد، اگر چه به اندازه کوه احد باشد.
گفتم : باز بفرمایید. گفت : این را حفظ کن و عمل نما و پاداش گیر! پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: هر کس در راه خدا یک اذان بگوید با ایمان و تقریبا الى الله که در راه او باشد خداوند گناهان گذشته اش را مى آمرزد و بر او منت مى نهد به حفاظت و عصمت از گناه در بقیه عمر و بین او و شهدا در بهشت جمع مى کند.
سپس گفتم : خدا تو را رحمت کند، یکى از بهترین حدیثهایى که شنیده اى برایم نقل کن . دیدم باز اشکهایش چون سیلاب روان گردید و گفت : دل مرا شکستى . چنان گریه کرد که من نیز به گریه افتادم .
سپس فرمود: بنویس ؛ بسم الله الرحمن الرحیم از پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) شنیدم که مى فرمود: روز قیامت خداوند در یک صحرا مردم را جمع مى کند و فرشته ها را از پى مؤ ذنین مى فرستد با پرچمهاى نورى به همراه شترهایى از زبرجد سبز، این شترها داراى خرام و شکم بندهایى از مشک اذفرند. مؤ ذبین بر آنها سوار مى شوند و بر روى شترها به پا مى ایستند، ملائکه شترداران ایشانند و با صداى بلند به اذان مى پردازند.
سپس صدایش به گریه بلند شد. من نیز گریه کردم . پس از سکوت گفتم : چرا گریه مى کنى ؟ گفت : آه ! مرا بیاد سخنانى انداختى که از عزیزم رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم ) شنیده بودم که مى فرمود: (سوگند) بر آن خدایى که مرا از حق برانگیخته ، مؤ ذنان در قیامت در حالى که بر مرکبهاى خود ایستاده اند از مردم مى گذرند و مى گویند الله اکبر، الله اکبر این ندا که بلند مى شود صداى ضجه امتم بلند مى گردد.
پرسیدم : این ضجه چیست ؟ فرمود: صدا به تسبیح و تحمید و تهلیل بر مى دارند. وقتى مؤ ذنین گفتند: اشهد ان لا اله الا الله امتم مى گویند: در دنیا او را مى پرستیدیم . گفته مى شود: راست مى گویید. وقتى مى گویند اشهد ان محمدا رسول الله . امتم مى گویند: این همان آقایى است که رسالت پروردگار را براى ما آورد و ما به او ایمان آوردیم با اینکه ندیدیم او را.
به آنها گفته مى شود: راست مى گویید، او رسالت پروردگارتان را به شما رسانید و شما به او ایمان آوردید. شایسته است خداوند بین شما و پیامبرتان جمع نماید. مؤ ذنین را به منازل خود در بهشت مى رسانند؛ جایى که نه چشمى دیده و نه گوشى شنیده و نه به دل کسى خطور کرده . ثم نظر الى فقال لى ان استطعت و لاقوه الا بالله ان لاتموت الا مؤ ذنا فافعل عبدالله بن على مى گوید: سپس بلال نگاهى به من کرد و گفت : تا زنده اى سعى کن (به یارى خدا) از مؤ ذنین بشمار آیى .
حق مؤ ذن از نظر امام على زین العابدین (علیه السلام )
در رساله حقوق امام سجاد (علیه السلام ) چنین آمده : حق المؤ ذن ان تعلم انه مذکر لک ربک عزوجل وداع لک الى حظک و عونک على قضاء فرض الله علیک فاشکره على ذلک شکرا للمحسن الیک . [20]
حق مؤ ذن بر تو این است که بدانى او تو را به یاد پروردگارت عزیزت مى اندازد و دعوت مى کند تو را که بهره و حظ زندگى خود را برگیرى (با رفتن به مسجد و اداى نماز) و تو را کمک مى کند بر انجام فریضه اى که خداوند بر تو مقرر فرموده پس باید از او سپاسگزارى کنى چنانچه از یک نیکوکار به خود سپاسگزارى مى کنى .
پی نوشتها
[1] - معنی مد بصره و مد صوته باید همین باشد طبق تصریح علامه مجلسی (رضوان الله علیه ) بحار الانوار، ج 84، ص 1.
[2] - مستدرک الوسایل ، ج 4، ص 18.
[3] - جعفریات ، ص 245 به نقل از مستدرک الوسایل .
[4] - مستدرک الوسایل ، ج 4، ص 20.
[5] - مستدرک الوسایل ، ج 4، ص 21.
[6] - مستدرک الوسایل ، ج 4، ص 21.
[7] - مستدرک الوسایل ، ج 4، ص 21
[8] - مستدرک الوسایل ، ص 22 و حدیث شماره 1 در جامع احادیث شیعه ج 4، ص 629 نقل شده با مختصر تغییر لفظی
[9] - مستدرک الوسایل ، ص 22، حدیث شماره 1 در جامع احادیث شیعه ، ج 4، ص 629 نقل شده با مختصر تغییر لفظی
[10] - مستدرک الوسایل ، ص 22، حدیث شماره 1 در جامع احادیث شیعه ، ج 4، ص 629 نقل شده با مختصر تغییر لفظی
[11] - مستدرک الوسایل ، ص 22، حدیث شماره 1 در جامع احادیث شیعه ، ج 4، ص 629 نقل شده با مختصر تغییر لفظی
[12] - بحار الانوار، ج 84، ص 116.
[13] - بحار الانوار، ج 84، ص 130 روایت شماره 22.
[14] - بحار الانوار، ج 84، ص 154.
[15] - بحار الانوار، ج 84، ص 154.
[16] - بحار الانوار، ج 84، ص 155.
[17] - بحار الانوار، ج 84، ص 155.
[18] - بحار الانوار، ج 84، ص 161.
[19] - بحار الانوار، ج 84، ص 161.
[20] - بحار الانوار، ج 74، ص 7.
استاد ما (حضرت آیت الله شیخ هاشم قزوینى رضوان الله علیه ) که یکى از اعاظم مدرسین حوزه علمیه مشهد بود در درس ، شاگردان خویش را به گفتن اذان توصیه مى کرد.
متاءسفانه همانگونه که پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله و سلم ) پیش بینى کرده بود این کار حالا از رسم افتاده و دیگر کمتر کسى به سراغ اذان گفتن مى رود. مگر همان اذانى که از رادیو و تلویزیون و یا بلندگوهاى مساجد شنیده مى شود.
خواننده عزیز! شاید شما هم مثل من اذان گفتن برایت دشوار باشد و احیانا چنین کارى را دون شاءن و مقام و شخصیت خود بدانى ، که کنار خیابان با کوچه و بازار یا میان منزل بایستى و اذان بگویى . اما افسوس از اینکه ما جدا در جمع آورى ثواب و بدست آوردن حسنات همت نمى کنیم . خداوند مى خواهد وقتى هنگام مناجات و دعوت به پیشگاهش مى رسد، انسان فریاد بزند الله اکبر و اعلام نماید حى على الصلاة بشتابید بسوى نماز، بشتابید بسوى رستگارى . بشتابید بسوى بهترین عمل . همه بدانند زمان مهمترین کار رسیده و در این هنگام همه کارها باید تحت الشعاع نماز قرار گیرد و انسان از همه کارها دست بکشد.
در کتاب مجموعه ورام مى نویسد: سابقا مردم چنین بودند، وقتى صداى اذان بلند مى شد، آهنگرى که پتک را براى کوفتن بر آهن بلند کرده بود بر زمین مى نهاد و مى گفت : منادى خدا ندا مى دهد کارى مهمتر پیش آمده است یا خیاط که سوزن را به دست گرفته بود و آماده بود تا نخ را در آن قرار دهد و بدوختن ادامه دهد، نخ و سوزن را کنار مى نهد و مى گفت خیر و برکت در کارى نیست که چنین موقعى انجام گیرد، باید نداى پروردگار را اجابت کرد.
اینک به ثواب مؤ ذن و ارزش آن توجه نمایید:
امام باقر (علیه السلام ) فرمود: هر کس ده سال در راه خدا اذان بگوید. خداوند او را مى آمرزد. هر تر و خشکى که صدایش را بشنود او را تصدیق مى کند و هر کسى را مسجد با او به نماز بایستد، از نماز آن نمازگزار سهمى مى برد و هر کس با صداى او نماز بخواند به تعداد آنها به مؤ ذن حسنه مى دهد. [1]
امام صادق (علیه السلام ) فرمود: در روز قیامت مؤ ذنین سربلند مى باشند. (یعنى اذان گویان از همه مردم گردنشان افراشته تر است و براى دریافت ثواب و عطاى خداوند سربلندند).
در عوالى اللئالى از بلال روایت شده که گفت : شنیدم از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم که فرمود: هر کس در راه خدا اذان بگوید گر چه یک نماز باشد اما براى خدا و بدون چشمداشتى از غیر، فقط براى تقرب به خدا باشد. غفرالله له ما سلف من ذنوبه و من علیه بالعصمة فیما بقى من عمره و جمع بینه و بین الشهداء فى الجنه [2] خداوند گناهان گذشته او را مى آمرزد و بر او منت مى نهد به اینکه در بقیه عمر او را از ارتکاب معاصى نگه دارد و بین او و شهدا در بهشت جمع نماید.
امیر المؤ منین (علیه السلام ) فرمود که به رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم ) عرض کردیم : آقا شما چنان ما را تشویق فرمودید که بیم آن داریم که امت شما در راه گفتن اذان به یکدیگر با شمشیر حمله کنند. فرمود: اما هر کسى اذان نخواهد گفت . [3]
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: یحشر المؤ ذنون یوم القیامه اطول اعناقا ینادون بشهادة ان لا اله الا الله .
مؤ ذنین در روز قیامت از همه مردم گردن افراشته تر محشور مى شوند در حالى که شهادت به لا اله الا الله مى دهند.
معنى گردن افراشته تر یعنى سربلند مى کنند تا به رحمت خدا و عنایتش نایل شوند. برخلاف کسانى که تبهکارند. قرآن کریم مى فرماید: ولوترى
اذا المجرمون ناکسوا رؤ وسهم عند ربهم ، و آن هنگام که ببینى تبهکاران در مقابل خدایشان سر بزیر انداخته اند...
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) لو یعلم الناس ما فى الاذان و الصف الاول ثم لایجدوا الا ان یستهموا لفعلوا
اگر مردم بدانند براى اذان گو و ایستادن در صف اول جماعت چقدر ثواب است در این دو مورد ازدحام مى شود و چاره اى جز قرعه کشى نمى باشد. [4]
در روایت دیگر پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) مى فرماید: اذان گویان گردن افراشته ترین مردم خواهند بود و هر کس هفت سال اذان بگوید در قبر عذاب نمى شود. باز مى فرماید: یکتب للموذن عند اذانه اربعون و مائة حسنة و عند الاقامه عشرون و مائة حسنة . [5]
به مؤ ذن در هنگام اذان صد و چهل حسنه مى دهند و براى اقامه صد و بیست حسنه .
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: هر کس دوازده سال اذان بگوید بهشت براى او واجب مى شود و در هر بارکه اذان مى گوید شصت حسنه و در هر اقامه سى حسنه به او مى دهند. [6]
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: سه نفرند که بیم از حساب ندارند و از صبحه آسمانى و فزع اکبر نخواهند ترسید: اول شخصى که قرآن را حفظ کند و عمل به آن نماید او به پیشگاه خداوند به صورت سیدى بزرگوار خواهد آمد. دوم مؤ ذنى که هفت سال بدون اجر و پاداش اذان بگوید. سوم بنده اى که اطاعت خدا کند. [7]
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: هر کس یک سال با نیت صادق اذان بگوید روز قیامت او را بر در بهشت نگه مى دارند و مى گویند هر کس را مایلى شفاعت کن . [8]
رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) مى فرماید: مؤ ذن در هنگام اذان چون شهیدى است که در خون خود مى غلتد و هر تر و خشکى با زبان خودش گواهى به اذان او مى دهد. وقتى بمیرد زمین به بدن او کارى ندارد. [9]
در خبر دیگر پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: روز قیامت یک منادى فریاد مى زند: میهمانان خدا کجایند؟! پس روزه داران مى آیند. سپس منادى دیگرى فریاد مى زند: رعایت کنندگان ماه و خورشید کجایند؟ (یعنى کسانى که توجه به وقت نمازها براى اذان داشته اند کجایند؟!) پس مؤ ذنین مى آیند. آنگاه سوار بر ناقه بهشتى مى گردند در حالى که تاج کرامت بر سر دارند و به جانب بهشت رهسپار مى شوند. [10]
جابربن عبدالله انصارى گفت : از پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) شنیدم که سه مرتبه فرمود: اللهم اغفر للموذنین گفتم یا رسول الله ! ممکن است براى اذان گفتن با شمشیر به جان هم بیافتیم ؛ براى ما دعا نکردى آن چنان که براى مؤ ذنین دعا مى کنى ؟!
فرمود: جابر! بدان در آینده مردم اذان را به ضعفا مى سپارند. گوشتهایى که بر آتش جهنم حرام است ، گوشت مؤ ذنین است . [11]
در روایتى پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) مى فرماید: اما الاذان فانه یحشر المؤ ذنون من امتى مع النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین . [12]
اذان گویان امتم با پیامبران و صدیقین و شهداء و صالحین محشور مى شوند. این روایت نیز در ثواب مؤ ذن بسیار روح افزا است . مرحوم صدوق (رضوان الله علیه ) در کتاب مجالس نقل مى کند امام صادق (علیه السلام ) به نقل از پیامبر اکرم فرمود: هر کس براى خدا اذان بگوید و نظر دیگرى نداشته باشد،
خداوند ثواب چهل هزار شهید و چهل هزار صدیق به او مى دهد و به شفاعت او چهل هزار گنهکار را مى بخشد و روانه بهشت مى کند. بدانید مؤ ذن وقتى بگوید اشهد ان لا اله الا الله نود هزار فرشته بر او صلوات مى فرستند و برایش استغفار مى کنند و در روز قیامت در سایه عرش خداست تا خداوند از حساب مردم فارغ شود. همچنین ثواب گفتن اشهد ان محمدا رسول الله را چهل میلیون فرشته مى نویسند.
و هر کس مداومت داشته باشد صف اول جماعت را و سعى کند که تکبیر اول امام را درک کند و مسلمانى را نیازارد، خداوند به او نیز همان اجر و پاداش مؤ ذن را در دنیا و آخرت دهد. [13]
چند روایت در مورد اجابت مؤ ذن (یعنى اجابت نداى مؤ ذن و آماده شدن براى نماز) ذکر مى شود تا شاید توفیق این اجابت نصیب همه ما بشود. امام (علیه السلام ) مى فرماید: اجابت مؤ ذن کفاره گناه است و رفتن به مسجد اطاعت خدا و پیامبر اوست و هر که مطیع خدا و پیامبر باشد خداوند او را با صدیقین و شهدا داخل بهشت مى کند و در بهشت رفیق حضرت داود (علیه السلام ) است و به اندازه حضرت داود (علیه السلام ) به او ثواب مى دهند.[14]
پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: پذیرفتن نداى مؤ ذن رحمت است و ثواب آن بهشت خواهد بود. هر که نپذیرد با او در قیامت به خصومت مى پردازم . خوشا به حال کسى که اجابت کند منادى خدا را و راهى مسجد شود. اجابت نخواهد کرد و به مسجد نمى رود مگر مؤ منى که اهل بهشت باشد.[15]
باز فرمود: هر که اجابت کند اذان مؤ ذن را و بپذیرد (سخن ) علما را، روز قیامت در زیر پرچم من خواهد بود و در بهشت همسایه من است و خدا به او ثواب شصت نفر شهید را مى دهد.
قال من سمع الاذان فاجاب کان عندالله من السعداء هر کس صداى اذان را بشنود و اجابت کند خداوند او را سعادتمند مى گرداند.
قال من لا یجیب داعى الله فلیس له فى الاسلام نصیب و من اجاب اشتاقت الیه الجنه .[16] هر کس پیام خدا را بپذیرد در اسلام نصیبى ندارد و هر که بپذیرد، بهشت مشتاق اوست .
و بالاخره مى فرماید: من اجاب داعى الله استغفرت له الملائکه و یدخل الجنة بغیر حساب . هر که دعوت منادى خدا را بپذیرد ملائکه براى او استغفار مى کنند و بدون حساب وارد بهشت مى شود. [17]
از امیر المؤ منین (علیه السلام ) نقل شده که مى فرماید: هر که صداى اذان را بشنود در حالى که در مسجد است و خارج شود منافق است مگر اینکه تصمیم داشته باشد برگردد، یا طهارت ندارد، مى رود خود را طاهر کند. [18]
عنه انه قال لیوذن لکم افصحکم و لیؤ مکم افقهکم . [19]
على (علیه السلام ) مى فرماید: باید فصیح ترین شما اذان بگوید و فقیهترین شما امامت نماید.
ثواب اذان در بیان بلال ، مؤ ذن رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم )
مرحوم صدوق (رضوان الله علیه ) در کتاب مجالس نقل مى کند از عبدالله بن على که گفت متاعى از بصره به مصر مى بردم در بین راه پیرمردى را دیدم که چهره اى گندمگون داشت و جلوى سرش خالى از مو بود و موى سر و صورتش از کهنسالى سفید شده بود. با دو لنگ و حوله خود را پوشانده بود یکى سیاه و دیگرى سفید. از همراهان خود پرسیدم : این مرد کیست ؟ گفتند: بلال ، مؤ ذن رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم ) است .
قلم خود را بر داشتم و خدمتش رسیده ، سلام کردم . پیرمرد جواب سلامم را داد و گفت : السلام علیک و رحمة الله و برکاته . گفتم خدا رحمتت کند! مرا حدیثى بفرما از آنچه شنیده اى از پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) گفت : از کجا مى دانى من کیستم ؟ گفتم : شما مؤ ذن پیامبرى ، اشک از دیده هایش جارى شد و مرا نیز به گریه انداخت بطورى که مردم اطراف ما جمع شدند و همه گریه مى کردیم . بعد پرسید:
پسرم ! اهل کجایى ؟ گفتم : از اهالى عراقم گفت : به به ! سکوت کرد، بعد فرمود: بنویس عراقى ! بسم الله الرحمن الرحیم از پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) شنیدم المؤ ذنون امناء المؤ منین على صلاتهم و صومهم و لحومهم و دمائهم لا یساءلون الله عزوجل شیئا الا اعطاهم و لایشفعون فى شى ء الا شفعوا
مؤ ذنین امین بر نماز و روزه گوشت و خون مؤ منین هستند. از خدا چیزى نمى خواهند مگر اینکه خداوند عزیز به آنها خواهد داد و درباره کسى شفاعت نمى کنند مگر اینکه شفاعتشان پذیرفته است ، هر کس صدیق پاک و پاکیزه و مقبول بر مى انگیزاند هر که بیست سال اذان بگوید خداوند او را روز قیامت در حالى محشور مى کند در حالى که تمام گناهانش آمرزیده شده ، هر چه باشد، اگر چه به اندازه کوه احد باشد.
گفتم : باز بفرمایید. گفت : این را حفظ کن و عمل نما و پاداش گیر! پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: هر کس در راه خدا یک اذان بگوید با ایمان و تقریبا الى الله که در راه او باشد خداوند گناهان گذشته اش را مى آمرزد و بر او منت مى نهد به حفاظت و عصمت از گناه در بقیه عمر و بین او و شهدا در بهشت جمع مى کند.
سپس گفتم : خدا تو را رحمت کند، یکى از بهترین حدیثهایى که شنیده اى برایم نقل کن . دیدم باز اشکهایش چون سیلاب روان گردید و گفت : دل مرا شکستى . چنان گریه کرد که من نیز به گریه افتادم .
سپس فرمود: بنویس ؛ بسم الله الرحمن الرحیم از پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) شنیدم که مى فرمود: روز قیامت خداوند در یک صحرا مردم را جمع مى کند و فرشته ها را از پى مؤ ذنین مى فرستد با پرچمهاى نورى به همراه شترهایى از زبرجد سبز، این شترها داراى خرام و شکم بندهایى از مشک اذفرند. مؤ ذبین بر آنها سوار مى شوند و بر روى شترها به پا مى ایستند، ملائکه شترداران ایشانند و با صداى بلند به اذان مى پردازند.
سپس صدایش به گریه بلند شد. من نیز گریه کردم . پس از سکوت گفتم : چرا گریه مى کنى ؟ گفت : آه ! مرا بیاد سخنانى انداختى که از عزیزم رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم ) شنیده بودم که مى فرمود: (سوگند) بر آن خدایى که مرا از حق برانگیخته ، مؤ ذنان در قیامت در حالى که بر مرکبهاى خود ایستاده اند از مردم مى گذرند و مى گویند الله اکبر، الله اکبر این ندا که بلند مى شود صداى ضجه امتم بلند مى گردد.
پرسیدم : این ضجه چیست ؟ فرمود: صدا به تسبیح و تحمید و تهلیل بر مى دارند. وقتى مؤ ذنین گفتند: اشهد ان لا اله الا الله امتم مى گویند: در دنیا او را مى پرستیدیم . گفته مى شود: راست مى گویید. وقتى مى گویند اشهد ان محمدا رسول الله . امتم مى گویند: این همان آقایى است که رسالت پروردگار را براى ما آورد و ما به او ایمان آوردیم با اینکه ندیدیم او را.
به آنها گفته مى شود: راست مى گویید، او رسالت پروردگارتان را به شما رسانید و شما به او ایمان آوردید. شایسته است خداوند بین شما و پیامبرتان جمع نماید. مؤ ذنین را به منازل خود در بهشت مى رسانند؛ جایى که نه چشمى دیده و نه گوشى شنیده و نه به دل کسى خطور کرده . ثم نظر الى فقال لى ان استطعت و لاقوه الا بالله ان لاتموت الا مؤ ذنا فافعل عبدالله بن على مى گوید: سپس بلال نگاهى به من کرد و گفت : تا زنده اى سعى کن (به یارى خدا) از مؤ ذنین بشمار آیى .
حق مؤ ذن از نظر امام على زین العابدین (علیه السلام )
در رساله حقوق امام سجاد (علیه السلام ) چنین آمده : حق المؤ ذن ان تعلم انه مذکر لک ربک عزوجل وداع لک الى حظک و عونک على قضاء فرض الله علیک فاشکره على ذلک شکرا للمحسن الیک . [20]
حق مؤ ذن بر تو این است که بدانى او تو را به یاد پروردگارت عزیزت مى اندازد و دعوت مى کند تو را که بهره و حظ زندگى خود را برگیرى (با رفتن به مسجد و اداى نماز) و تو را کمک مى کند بر انجام فریضه اى که خداوند بر تو مقرر فرموده پس باید از او سپاسگزارى کنى چنانچه از یک نیکوکار به خود سپاسگزارى مى کنى .
پی نوشتها
[1] - معنی مد بصره و مد صوته باید همین باشد طبق تصریح علامه مجلسی (رضوان الله علیه ) بحار الانوار، ج 84، ص 1.
[2] - مستدرک الوسایل ، ج 4، ص 18.
[3] - جعفریات ، ص 245 به نقل از مستدرک الوسایل .
[4] - مستدرک الوسایل ، ج 4، ص 20.
[5] - مستدرک الوسایل ، ج 4، ص 21.
[6] - مستدرک الوسایل ، ج 4، ص 21.
[7] - مستدرک الوسایل ، ج 4، ص 21
[8] - مستدرک الوسایل ، ص 22 و حدیث شماره 1 در جامع احادیث شیعه ج 4، ص 629 نقل شده با مختصر تغییر لفظی
[9] - مستدرک الوسایل ، ص 22، حدیث شماره 1 در جامع احادیث شیعه ، ج 4، ص 629 نقل شده با مختصر تغییر لفظی
[10] - مستدرک الوسایل ، ص 22، حدیث شماره 1 در جامع احادیث شیعه ، ج 4، ص 629 نقل شده با مختصر تغییر لفظی
[11] - مستدرک الوسایل ، ص 22، حدیث شماره 1 در جامع احادیث شیعه ، ج 4، ص 629 نقل شده با مختصر تغییر لفظی
[12] - بحار الانوار، ج 84، ص 116.
[13] - بحار الانوار، ج 84، ص 130 روایت شماره 22.
[14] - بحار الانوار، ج 84، ص 154.
[15] - بحار الانوار، ج 84، ص 154.
[16] - بحار الانوار، ج 84، ص 155.
[17] - بحار الانوار، ج 84، ص 155.
[18] - بحار الانوار، ج 84، ص 161.
[19] - بحار الانوار، ج 84، ص 161.
[20] - بحار الانوار، ج 74، ص 7.
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد