تاثیر نماز بر خواب

هر انسان طبیعی در حدود ۳/۱ عمر خود را در خواب به سر می برد و تاثیر خواب بر روان و جسم انسان از دانسته های مسلم علم پزشکی است . بطوریکه امروزه تغییرات خواب انسان از پیش آگهی های مهم و قابل توجه در زمینه ابتلا به بیماریها ، به حساب می آید
به عنوان مثال ، در اشخاص مبتلا به افسردگی ، میزان خواب به نحو چشمگیری ، افزایش و یا به ندرت ، کاهش پیدا می کند . تغییرات خواب انسان در بیماریهای جسمی نیز بسیار چشمگیر است ، بخصوص اگر تاثیر ناراحتی های روان انسان بر جسم او را در نظر داشته باشیم و به یاد آوریم که بیش از ۶۰ درصد مراجعه کنندگان به بیمارستانهای عمومی ، در واقع از یک مشکل روانی رنج می برند.

به این ترتیب ایجاد بهداشت خواب ، در واقع یک رکن مهم بهداشت روانی و جسمی به حساب می آید و هر عاملی که در تنظیم بهداشت خواب موثر باشد ، پیشگیری کننده و حتی درمانگر بسیاری از بیماریهای جسمی و روانی است .
امروزه ، نخستین اصلی که در ایجاد بهداشت خواب ، توسط جدیدترین منابع علمی دنیا توصیه می شود بیدار شدن هر صبح سر یک موقع مشخص از خواب است (۱)
یک نگاه کلی به جدول اوقات شرعی ، نشان می دهد ، که وقت نماز صبح ، در تمام طول سال ، با در نظر گرفتن تغییرات ناشی از حرکات وضعی و انتقالی زمین ، زمان ثابتی است و اقامه کننده نماز صبح ، با برخاستن پس از اذان در واقع اساسی ترین گام را در جهت رعایت بهداشت خواب و در نتیجه آن ، سلامت بدنی و تعادل روانی برداشته است .

________________________________________
۱. ترجمه فارسی روانپزشکی کاپلان ـ سادوک ، دکتر نصرت اله پور افکاری ـ جلد سوم صفحه۱۱۱.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی موسسه جهانی سبطین علیهما السلام

آثار نماز

نماز شناسی

نماز ستون دین بوده ، آدمی در پرتو آن به معراج می رود . نماز انسان را از زشتیها باز می دارد ، بهتر آن است که نماز ها را در اوقات خود به جای آریم ،زیرا نماز در اول وقت رضایت خدا را جلب می کند . امام صادق علیه السلام فرمود « هر که در انجام نماز سستی و کاهلی نماید ، به شفاعت ما نائل نخواهد شد » باید توجه داشته باشیم که نماز دارای ظاهر و باطن است .
ظاهر آن انجام اعمال نماز است و باطن و روح آن توجه و اعتقاد به خدا و سخن گفتن با اوست . چنین نمازی مورد قبول پروردگار قرار می گیرد . رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می فرمود : « خدا را آن چنان عبادت کنید که او را می بینید . » بدیهی است چنین درک و بینشی وقتی بدست می اید که آدمی خود را از انجام گناهان باز دارد . چون گناه ارتباط بنده با خدا را سست و لرزان می سازد . باید در حال نماز به چپ و راست توجه نکرده ، از کشیدن آه و بازی کردن با انگشتان خودداری شود . [5]

نماز و آرامش

تنها مشکلی که دنیای علم و صنعت امروز آن را حل نکرده مشکل آرامش روحیاست.هر روز امار بیماری های روانی و مصرف قرص اعصاب زیاد می شود. هیچ چیز به انسانآرامش نمی دهد جز یاد

خدا و ایمان و انس و عشق و توکل به اوآری نماز یاد خداستو فقط با یاد خدا دلها آرامش می یابد.

افرادی را می شناسیم که دارای قدرت مال وعلم هستند اما آرامش لازم را ندارند. در مقابل افرادی تهیدست هستند که به خاطرایمان به سرچشمه هستی دارای قلبی آرامند, دید و بینش و اعتقاد خاصی دارند کهحوادث تلخ و شیرین را می پذیرند و برای آنها تحلیل منطقی دارند.

آری با یادخداوند دلها آرام می گیرد و بهترین یاد خدا همان نماز است کمبود امروز بشر علم وتخصص نیست بلکه دل آرام است نه فرعون ها و ابر قدرت ها دل آرام دارند نه قارون ها, و نه ابولهب ها .

رهبر ما حضرت اما خمینی قدس سره که روز 12 بهمن 57 در هواپیمانشست تا به ایران بیاید, خبرنگار از او پرسید چه احساسی دارید؟ فرمود: هیچ.

بااینکه هنوز نظام شاهنشاهی سر پا بود و احتمال سرنگونی هواپیما داده می شد.در وصیتنامه خود نیز نوشت من با قلبی آرام به سوی خدا می روم این دل آرام از زور و پول ومقام نیست, از پیوند با خداست که بهترین نوع آن نماز است.

یکی از بهترین و اساسی ترین راه وروش ارتباط با پروردگار بزرگ ، نمازاست . در آن زمان که انسان خود رانیازمند به یک نیروی فراتر از ماده می یابد رو به سوی پروردگار دانا، تواناو مهربان می آورد، با او به راز و نیازمی پردازد و او را به یاری می طلبد.نماز موجب ارتباط قلبی انسان باخداست و نقش بسیارسازنده ای در تربیت روح واخلاق انسان دارد. نماز روح وروان انسان را در برابر عوامل شرک زاو آلوده کننده ای که در زندگی روزانه باآنها مواجه است پاک و منزه نگاه می دارد. همان گونه که وقتی دست ،لباس ، صورت ، سر و پا و گاهی تمام جسم انسان در هنگام کارکردن آلوده می شود او به شست شو و پاکیزه کردن آنها اقدام می کند،روح و روان انسان نیز ممکن است آلوده به هوسهای تحریک شده و افسارگسیخته ،خودخواهیها ،غرور ،عقده ناشی از شکست و ناکامی ،حسد ،کینه ،انتقام و صدها موارد دیگر شود که انسان رااز راه راست زندگی و پاکی ، به راه فساد می کشاند و از یاد خدا غافل می کند. برای رها شدن از این آلودگی ها همانطور که فرد لباس و تن خود رامی شوید دل و جان خود را نیز باخواندن نماز پاکیزه و خود رابه خدانزدیک و روح آلوده خود را شست وشو می دهد.

آرامش روحی و روانی دراثر خواندن نماز

مقتی انسان خاضعانه در برابر خداوندمتعال به نماز می ایستد در او نیرویی معنوی به وجود می آید که سبب آرامش و امنیت روحی ،روانی و قلبی او می شود. اگر انسان نماز را به طورصحیح ،شایسته و با توجه به معنی ومفهوم آن به جای آورد،با تمام حواس خود ،متوجه خدا می شود و از همه مشکلات دنیا و دلمشغولیها روی گردان میشود و به هیچ چیز خدا وآیات قرآن - که در نماز بر زبان جاری میکند - نمی اندیشد،همین روی گردانی از مشکلات و مسایل و فکرنکردن در مورد آنهادر هنگام خواندن نماز باعث آرامش روحی و روانی درانسان و حتی کاهش فشارهای روانی واضطراب ناشی از مشکلات روزمره وزندگی می گردد. خواندن پنچ بار نمازدر روز ،خود بهترین تمرین برای آرامش روح و روان است و انسان می تواند از فشارهای روانی ناشی ازگرفتاریهای روزمره زندگی رها شود.« ویلیام جیمز » فیلسوف و روان شناسی معتقد است : « مؤثرترین داروی شفابخش نگرانیهای انسان همان اعتقادو ایمان مذهبی انسان به خداست ،نیرویی که از این طریق ایجاد می شوداثر سازنده ای از خود به جای می گذارد.»

« سیرل برت « یکی از دیگر ازروان شناسان گفته است : « ما به واسطه نماز قادر خواهیم بود وارد انبار بزرگی از نشاط عقلانی شویم که در شرایطعادی یارای رسیدن به آن را نداریم .»

« آلکسیس کارل « نیز ثابت کرده است که نماز باعث به وجود آمدن شور ونشاط مشخصی در انسان می شود وهمین حالت است که احتمالا منجربه شفای سریع بعضی از بیماریها درزیارتگاهها و معابد می شود.

درخواست راهنمایی وهدایت از خداوند هنگام قرائت سوره حمد، فرد نمازگزاراز خداوند می خواهد او را به راه راست هدایت و ارشاد کند، این اساسی ترین درخواست هر مسلمان در نماز و راز ونیاز روزانه اش با خداست ; می توان فرض کرد فرد سوار بر قایقی است که در مسیر رودخانه به جلو می رود،کناره های رودخانه باعث می شود قایق از مسیر خود منحرف نشود و به راه راست خود ادامه دهد تا سالم به مقصدبرسد. پس می توان گفت این درخواست راهنمایی از خداوندچارچوب مشخصی را در انسان به وجود می آورد که از راه راست منحرف نشود و از خداوند می خواهد که همواره راه راست را در زندگی به او نشان دهدو پیش پای او بگذارد، راهی که او رابرای استفاده از نعمتهای خدادای ، تواناکند و از محدودیتهای نا به جایی که ناشی از تنبلی و بیراهه رفتن انسان ونشانه ای از خشم خداست نجات دهد.

خداوند در سوره بقره آیات 2 تا 5می فرمایند:

« قرآن این کتاب آسمانی بی هیچ شک و تردیدی راهنمای پرهیزکاران است .آن کسانی که به جهان غیب ایمان آورند و نماز را به پا دارند و از هر چه روزیشان دادیم به فقیران انفاق می کنند و همچنین آنان که ایمان آورندبه آنچه خدای به تو و بر پیغمبران توفرستاد و آنها خود به عالم آخرت یقین کامل دارند، اینها از جانب پروردگارشان از هدایتی برخوردارند واینها به حقیقت رستگاران عالم هستند.»

انس گرفتن با خدا

انسان زمانی که از صمیم قلب خدا رادرک کرده متوجه می شود که خداوندنسبت به او رحیم است و با او به طوررحمت و شفقت رفتار می کند چنان بااو انس می گیرد که می تواند با خداصحبت کند و در این حالت است که همه چیز را به کلی فراموش می کند،یعنی هر اندازه شناخت به رحمت پروردگار بیشتر شود در هنگام خواندن نماز مکالمه زیادتر و توجه و انس به خدا بیشتر می شود و این انس و الفتی که انسان با پروردگار خویش پیدامی کند نتیجه اعتمادی است که به رحیم بودن خدا دارد و خداوند نسبت به بنده اش عطوفت و رحمت دارد، ازاین رو یأس و ناامیدی انسان نیزبرطرف و امید و انس به خدا بیشترمی شود و یک قدم جلوتر می گذارد، زیرا با توجه به این رحمت ، انسان به خدا قرب پیدا می کند.

دعای پس از نماز

انسان پس‌ از خواندن‌ نماز به‌ ذکر دعا وتسبیح‌ می‌پردازد و این‌ خود به‌ ادامه‌حالت‌ آرامش‌ روانی‌ برای‌ مدتی‌ پس‌ ازنماز کمک‌ می‌کند، انسان‌ در دعا باخدای‌ خود به‌ راز و نیاز می‌پردازد و ازمشکلاتی‌ که‌ در زندگی‌ او را ناراحت‌ ومضطرب‌ کرده‌ است‌ به‌ درگاه‌ او پناه‌می‌برد و با بازگو کردن‌ رنج‌ و اندوه‌خود از خدا می‌خواهد که‌ در حل‌مشکلات‌ و برآوردن‌ حاجت‌ به‌ اوکمک‌ کند و همین‌ بازگو کردن‌مشکلات‌ و مسایل‌ اضطراب‌انگیز درحین‌ حالتی‌ از آرامش‌ روانی‌،
منجر به‌رهایی‌ از اضطراب‌ می‌شود.
آشکارکردن‌ مشکلات‌ و مسایل‌ و بیان‌ آنهابرای‌ فرد دیگری‌ سبب‌ آرامش‌ روانی‌انسان‌ می‌شود، در این‌ حالت‌ اگر انسان‌مشکلات‌ و ناراحتی‌های‌ خود را برای‌خدا بازگو کند و پس‌ از هر نماز به‌ راز ونیاز با پروردگار بپردازد و از او یاری‌ وکمک‌ بخواهد به‌ یک‌ نوع‌ پالایش‌ روانی‌و تخلیه‌ هیجانی‌ دست‌ پیدا می‌کند. (به‌ویژه‌ اینکه‌ انسان‌ می‌داند که‌ خداوندهیچگاه‌ بر بنده‌اش‌ منت‌ نمگذارد و یا اورا به‌ خاطر رازی‌ که‌ برای‌ وی‌ گفته‌است‌ سرزنش‌ نمی‌کند) دعا به‌ درگاه‌خداوند از شدت‌ اضطراب‌ می‌کاهد،چون‌ انسان‌ امیدوار است‌ که‌ خداونددعایش‌ را مستجاب‌ می‌کند، مشکلاتش‌را حل‌ و حاجتش‌ را برآورده‌ و اندوه‌ واضطراب‌ او را رفع‌ می‌کند.

خداوند در سوره‌ مؤمن‌ آیه‌ 60می‌فرماید: «و خدای‌ شما فرمود که‌ مرابا (خلوص‌ دل‌) بخوانید تا دعای‌ شما رامستجاب‌ کنم‌...»

توکل‌ داشتن‌ به‌ خدا و یاری‌ گرفتن‌ از اوزندگی‌ را برای‌ انسان‌ آسوده‌ می‌کند.خداوند در سوره‌ اسرار آیه‌ 80 می‌فرماید:

« و ای‌ رسول‌ ما! دایم‌ دعا کن‌ که‌بارالها مرا (همیشه‌ به‌ هر جا روم‌ به‌مکه‌ یا مدینه‌ یا عالم

قبر و محشر)به‌ قدم‌ صدق‌، داخل‌ و به‌ قدم‌صدق‌، خارج‌ گردان‌ و به‌ من‌ ازجانب‌ خود بصیرت‌ و حجت‌روشنی‌ که‌ دایم‌ یار و مددکار من‌باشد عطا فرما.»

حضور دایمی‌ خدا در قلب‌

خداوند به‌ انسانها امر فرموده‌ است‌ که‌شب‌ و روز، صبح‌ و شام‌ و همواره‌ به‌ یاداو باشیم‌.

خداوند در سوره‌ احزاب‌ آیات‌ 41 تا43 می‌فرمایند:

« ای‌ کسانی‌ که‌ به‌ خدا ایمان‌ آورده‌ایدذکر حق‌ و یاد خدا (به‌ دل‌ و زبان‌)بسیار کنید و دایم‌ صبح‌ و شام‌ به‌تسبیح‌ و تنزیه‌ ذات‌ پاکش‌ بپردازیداوست‌ خدایی‌ که‌ هم‌ او و هم‌فرشتگانش‌ بر شما بندگان‌ رحمت‌می‌فرستند تا شما را از ظلمتها (جهل‌ وگمراهی‌) بیرون‌ آورد و به‌ عالم‌ (علم‌ وایمان‌ )رساند و او بر اهل‌ ایمان‌ بسیاررؤوف‌ و مهربان‌ است‌.» ذکر خدا سبب‌حضور دایمی‌ خداوند در دل‌ می‌شود به‌طوری‌ که‌ انسان‌ حتی‌ یک‌ لحظه‌ هم‌ ازیاد خدا غافل‌ نمی‌ماند.

نماز عامل‌ پیشگیری‌ ازانحرافات‌ خداوند در سوره‌ عنکبوت‌ آیه‌ 45می‌فرمایند:

« آنچه‌ را از کتاب‌ آسمانی‌ قرآن‌ بر تووحی‌ شد بر خلق‌ تلاوت‌ کن‌ و نماز را(که‌ بزرگترین‌ عبادت‌ خداوند است‌) به‌جای‌ آر که‌ همانا نماز است‌ که‌ اهل‌ نمازرا از هر کار زشت‌ و منکر باز می‌دارد وهمانا ذکر خدا بزرگتر (و برتر از اندیشه‌خلق‌ )است‌ و خدا بر هر چه‌ کنید آگاه‌است‌.»

نماز به‌ انسان‌ شناخت‌ و قرب‌ می‌دهد واین‌ نزدیکی‌ سبب‌ می‌شود تا معرفت‌فرد به‌ زشت‌ بودن‌ گناه‌ شدید شود وانسان‌ را از گناهان‌ باز دارد و به‌ اوجهت‌ دهد تا در صراط مستقیم‌ گام‌بردارد و هرگز از این‌ راه‌ به‌ گمراهی‌کشیده‌ نشود.

یک‌ فرد معتقد و مذهبی‌ که‌ نماز را به‌جای‌ می‌آورد کمتر در معرض‌فشارهای‌ روانی‌، افسردگی‌ و اضطراب‌قرار می‌گیرد و هرگز به‌ بزهکاری‌،اعتیاد و دیگر انحرافات‌ اجتماعی‌ روی‌نمی‌آورد. فرد معتقد می‌داند که‌ با توکل‌به‌ خداوند از طریق‌ نماز، دعا، نیایش‌ وطلب‌ حاجت‌ از خداوند احساس‌ بهتری‌پیدا خواهد کرد. او احساس‌ می‌کند درانجام‌ کارها موفقتر ،با نشاطتر امیدوارتر، پرانرژی‌تر و آرام‌ بوده‌ وحرکات‌ سنجیده‌ و مطابق‌ با واقعیتهاخواهد داشت‌.

نماز، عامل‌ صبر و بردباری‌در برابر مشکلات‌

اعتقاد به‌ قدرت‌ لایزال‌ الهی‌ و نیایش‌ وراز و نیاز با خدا به‌ انسان‌ در برابرمشکلات‌ قدرت‌ تحمل‌ می‌دهد.

خداوند در سوره‌ بقره‌ آیه‌ 154می‌فرماید: « ای‌ اهل‌ ایمان‌ درپیشرفت‌ کار خود صبر و مقاومت‌پیشه‌ کنید و به‌ ذکر خدا و نمازتوسل‌ جویید که‌ خدا یاور صابران‌است‌.»

خداوند در سوره‌ بقره‌ آیه‌های‌ 17 و 18می‌فرمایند: « آنان‌ که‌ چون‌ به‌حادثه‌ سخت‌ و ناگواری‌ دچارشوند صبوری‌ پیشه‌ کنند و گویندما به‌ فرمان‌ خدا آمده‌ و به‌ سوی‌ اورجوع‌ خواهیم‌ کرد، آن‌ گروهند که‌به‌ ایشان‌ درودهاست‌ از جانب‌پروردگار و رحمت‌ خاص‌; و آنهاخود هدایت‌ یافتگانند.»

خداوند در سوره‌ بقره‌ آیه‌ 45می‌فرمایند: « از خدا یاری‌ بخواهید ودر کارها صبر و تحمل‌ کنید و نمازبجای‌ آورید، چرا که‌ امر نماز در دین‌سخت‌ مهم‌ و بزرگ‌ خواهد بود و کاری‌دشوار مگر بر خدا پرستان‌.»

بهتر است‌ در هر کاری‌ از خدا طلب‌یاری‌ کرد و کمک‌ گرفت‌ و از اومددخواست‌. عطار نیشابوری‌ در این‌باره‌ گفته‌ است‌:

به‌ هر کاری‌ خدا را یاد می‌دار

خدا را تا تویی‌ از یاد مگذار

به‌ کاری‌ گر مددخواهی‌ از اوخواه

‌ که‌ به‌ زین‌ درنیابی‌ هیچ‌درگاه‌

نماز و انفاق

در سوره بقره از جمله صفات پرهیزکاران را اقامه نماز و انفاق بر می شمارد... و یقیمون الصلوة و مما رزقناهم ینفقون"... و نماز به پای دارند و از هر چه روزی شان کردیم ( به فقیران) انفاق کنند."

نماز و زکات

در آیات زیادی از قرآن، نماز همراه با زکات مطرح شده است. زیرا نماز رابطه با خالق را محکم می کند و زکات به استحکام رابطه های بین خلق کمک می کند: " واقیمواالصلوة و اتواالزکوة..."و نماز به پا دارید و زکات بدهید... ."

نماز و روزه

" واستعینوا بالصبر و الصلوة..."و از صبر و نماز یاری جویید... .

در تفاسیر و روایات مختلف، مراد از صبر را در این آیه، روزه دانسته اند.

نماز و حج

" واذ جعلناالبیت مثابة للناس و امناً واتخذوا من مقام ابراهیم مصلی ..."( و به خاطر بیاورید) هنگامی را که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم ( و برای تجدید همین خاطره) از مقام ابراهیم نمازگاهی برای خود انتخاب کنید... ."

نماز و عدالت

" قل امر ربی بالقسط و اقیموا وجوهکم عند کل مسجد..."بگو پروردگارم به عدالت فرمان داده است، و توجه خویش را در هر مسجد به سوی او کنید..." خداوند به پیامبر فرمان داده است که هر چیز را در مورد صحیح خود به کار برده و به جای خود بنهید و فقط به سوی او و برای او و خالصانه عبادت کنید.

نماز و جهاد

در آیه40 سوره حج، یکی از فلسفه های جهاد را جلوگیری از تخریب نمازخانه ها و عبادتگاهها بیان می کند. " الذین اخرجوا من دیارهم بغیر حق الا ان یقولوا ربناالله و لولا دفع الله بعضهم ببعض لهدمت صوامع و بیع و صلوات و مساجد یذکر فیها اسم الله کثیراً..." همانا که به ناحق از خانه خود بدون هیچ دلیلی اخراج شدند جز این که می گفتند پروردگار ما الله است و اگر خداوند بعضی از آنها را به وسیله بعضی دیگر دفع نکند، دیرها، صومعه ها و معابد یهود و نصارا و مساجدی را که نام خدا در آن بسیار برده می شود، ویرانمی گردد... ." به این ترتیب حتی به قیمت خون دادن، باید از مکان نماز و عبادات حفاظت و حراست کرد.

نماز و امر به معروف و نهی از منکر

لقمان ضمن بیان سفارشاتی به پسرش، به او توصیه می کند که : " یا بنی اقم الصلوة و امر بالمعروف و انه عن المنکر..." ای فرزند عزیزم نماز را به پا دار و امر به معروف و نهی از منکر کن..."

با برپایی نماز که انسان را از زشتی ها و منکرات باز می دارد، روح و جان خود را از همه آلودگی ها پاک و به صفات پسندیده آراسته کنید و آنگاه مردم را به خوبی ها امر و از بدی ها و منکرات نهی نمایید.

نماز و تلاوت قرآن

" ان الذین یتلون کتاب الله و اقامواالصلوة..."؛ آنها که کتاب خدا را تلاوت کرده و نماز به پا می دارند...

نماز و مشورت

"والذین استجابوا لربهم و اقامواالصلوة و امرهم شوری بینهم..."و آنان که امر خدا را اجابت کردند و نماز را به پا داشتند و کارشان را به مشورت یکدیگر انجام دهند... . مؤمنان به وسیله نماز ارتباط خود را با خدا محکم تر کرده و با مشورت با یکدیگر، موجبات دلگرمی دیگران را فراهم آورده و وحدت بیشتری را در جامعه اسلام سبب می شوند.

نماز و اعطای وام

"... و اقیمواالصلوة و اتواالزکوة و اقرضواالله قرضاً حسناً..."؛ ... و نماز به پا دارید و زکات بدهید و به خدا قرض نیکو دهید و برای خدا به محتاجان قرض الحسنه دهید... . هرگاه انسان نماز را با نیت خالص و با حفظ تمام ارکان آن و با مداومت اقامه کرد آنگاه همه چیز را از خدا و به سوی او می داند و لذا می تواند زکات مال خود را بپردازد و چون به مالکیت روز جزای خداوند معتقد است و پاداش آن روز را باور دارد، مال خود را انفاق می کند و به نیازمندان قرض الحسنه می دهد.
حال چون از همه بدی ها پیراسته شده، در جهت آراسته شدن جامعه به صفات انسانی، تلاش و کوشش می کند و حتی از بذل جان خود نیز دریغ نمی ورزد. نیز هرگاه از او در امری نظر بخواهند، بدون سوء نیت، تمام اطلاعات و دانسته های خود را بدون کم و کاست در اختیار آنها قرار می دهد و به این ترتیب در برقراری عدالت در تمام شئونات آن کمک می کند.

اقامه نماز مؤلفه چه کسانی است؟

خدای منان از روی لطف بی پایان بر آدمیان منّت نهاده، به آنها اجازه معراج به عالم ملک و ملکوت عطا فرموده و نماز را نردبان ترقی و ابزار ارتقاء به عالم بالا قرار داده است.

انسان خاکی که همواره اسیر امیال نفسانی و غرایز حیوانی است، به هنگام نماز پرده های ظلمانی جهان ماده را کنار می زند، جاذبه دست و پاگیر کره خاکی را می شکند، موانع نیرومند عالم شغلی را از جلوی پایش بر می دارد و به جهان بالا راه می یابد، با خدای خود بی واسطه سخن می گوید، و درد دل می نماید و خود را از چنگال نفس و شیطان می رهاند.

نماز اوج معراج انسان، راز و نیاز با خدای سبحان، موجب نزول رحمت یزدان، سنگر مبارزه با نفس و شیطان، بازدارنده انسان از خطا و عصیان، وسیله ی تقرب پارسایان و رمز بندگی مخلصان است.

منابع و مآخذ

نماز اول وقت ، محمد حسین رجائی خراسانی ، موسسه انتشارات فدک ، چاپ دوم سال 1380 ، ص 192 .

نماز شناسی ( جلد اول ) ، حسن راشدی ، ستاد اقامه نماز ، چاپ هشتم زمستان 1380 ، ص 312 .

آموزش نماز ، بهزاد یزدانی ، انتشارات امیری ، چاپ سوم پاییز 1371 ، ص 36 .

نماز در آیینه تمثیل ، محمد رضا سوقندی ، انصار ، چاپ دوم سال 1380 ، ص 72 .

پرتوی از اسرار نماز ، محسن قرائتی ، ستاد اقامه نماز ، چاپ پانزدهم زمستان 74 ، ص 252 .

قرآن‌ کریم‌، ترجمه‌ مهدی‌ الهی‌ قمشه‌ای‌،سازمان‌ چاپ‌ و انتشارات‌ جاویدان‌

نماز چیست‌؟ دکتر حسین‌ بهشتی‌،1354، انتشارات‌ دفترنشرفرهنگ‌اسلامی‌

نماز، محی‌ الدین‌ حائری‌ شیرازی‌،1376، دفتر انتشارات‌ وابسته‌ به‌ جامعه‌مدرسین‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ .

قرآن‌ و روان‌شناسی‌، دکتر محمدعثمان‌ نجاتی‌، ترجمه‌ عباس‌ عرب‌، 1377،انتشارات‌ آستان‌ قدس‌ رضوی‌ .

پی نوشت :

 [5]. آموزش نماز . بهزاد یزدانی . ص 24 .

نماز و وسواس های فکری

وسواس فکری که می تواند مشکلات متعدد و مسایل آزار دهندة بسیاری را برای شخص مبتلا و اطرافیانش به همراه داشته باشد . در این حالت شخص مبتلا ممکن است تصاویری ذهنی به شکل صحنه های وحشتناک و ناراحت کننده بسیاری داشته باشد که هر چه بیمار سعی در مقاومت در مقابل آنها دارد ، نمی تواند از آنها خلاص شود این وسوسه فکری از موضوعات بسیار کلی مانند سؤال ذهنی درباره اینکه : چه کسی خدا را آفریده ؟ هدف از زندگی چیست ؟ و .. گرفته تا افکار گناه آلوده جنسی و ترسهای مرضی و .. متفاوت است و تقریبا همه این افکار بیمار را در وضعیت وحشتناکی قرار می دهند .

اما درست برخلاف آنچه که در مورد شخصیتهایی مثل " جان بانی یان " ( خطیب و مؤلف انگلیسی در قرن هفدهم ) که به شدت از افکار وسواسی در ارتباط با خدا و مذهب رنج می برد . به نظر می رسد ، مذهب و شکوهمندترین جلوه آن یعنی " نماز " می توانند در زدودن وسواس فکری نقش بسیار مهمی بازی کنند .
گواه این موضوع نیز یادآوری این مساله است که در منابع اسلامی وسواس پدیده شناخته شده ایست و به آن به عنوان " وسوسه ای از سوی شیطان " اشاره می شود . به عنوان مثال در کتاب اصول کافی (باب عقل و جهل) آمده است : " در نزد امام صادق (ع) شخصی را به عقل و درایت نام بردند و گفتند او وسواس دارد ، حضرت فرمود : چگونه عاقل است که شیطان را اطاعت می کند؟ "
در این مورد حتی منابع اسلامی از قول معصومین (ع) روشهای متعددی را برای پیشگیری و درمان وسواس پیشنهاد کرده اند ، که از آن جمله بهره از ادعیه و اذکار خاصی از جمله ( لا اله الا ا… ) و ( لا حول و لا قوه الا باا … ) می باشد که در حقیقت ما حصل همه آن روشها را می توان در " ذکر خدا " خلاصه کرد.
در منابع علمی جدید ، برای متوقف کردن افکار وسواسی ، علاوه بر درمانهای دارویی و حتی قبل از آن درمان ها ، از روش های خاصی استفاده می شود که مهمترین آنها روش " توقیف فکر " نام داد و بدین ترتیب است که از بیمار خواسته می شود که به طور عمد افکار وسواسی خود را آزاد بگذارد و در این بین ناگهان درمانگر با صدای بلند و بیزار کننده ، فریاد می زند : ایست !؟! به نظر می رسد این عمل جریان فکر وسواسی را متوقف می کند .(4)
با این وصف برخی از اذکار و توجهات حین نماز نه تنها به این قبیل روشها قابل مقایسه است ، بلکه بسیار موثرتر به نظر می رسد .
استفاده زبان و ذهن از ذکر " غیر المغضوب علیهم و الضالین " که جدائی راه مؤمن را از ابلیس و شیطان نشان می دهد دست کم ده بار ، طی نمازهای یومیه و فیض بردن از سوره مبارکه " ناس " بعد از حمد ، بخصوص توجه آیات شریفه " من شر وسواس الخناس " " الذی یوسوس فی الصدور الناس " به عنوان عواملی قدرتمند در توقف افکار وسواسی مطرحند .
همان طور که اشاره شد ائمه معصوم (ع) که پزشکان حقیقی بشرند ، برای دوری از وسواس " ذکر خدا " را پیشنهاد کرده اند و این فرمان الهی است که " برای ذکر من نماز را به پا دارید " ( اقم الصلوه لذکری ).

1. بحار الانوار . جلد 69 ، صفحه 124 ، حدیث 2
2. ترجمه سیناپس کاپلان ـ سادوک ـ جلد 2 ـ ص 519
3. همان منبع ص 524
4. روانپزشکی لینفوردریس ـ ص 302